.2013.
ZAPISKI NA TEMAT DRAPIEŻNYCH SSAKÓW Z OBSZARÓW GÓRZYSTYCH POLSKI POŁUDNIOWEJ
Devise on mammalian carnivores in montane areas, south Poland
Tomasz Q. Pietrzak
Określono stałą lub przejściową obecność dużych i średnich drapieżnych. W złożonych kompleksach leśnych potwierdzono obecność największych polskich drapieżników z rodziny kotowatych i psowatych: rysia (Lynx lynx) i wilka (Canis lupus). Rysie tropiono w Beskidzie Sądeckim. Podczas wczesnozimowych obserwacji tropiono te koty. Rysie przemieszczają się wówczas samotnie po swoim areale osobniczym (Okarma i in. 2007).
legenda do tabeli: d- w dużej liczbie, s- sporadycznie w wybranych kompleksach, w - w większych kompleksach, u - w liczbie umiarkowanej w charakterystycznych dla gatunku siedliskach..
Ryc.4. Tabela dokumentowanych gatunków
Literatura:
Fedriani J.M., Palomares F., Delibes M.. 1999. Niche relationsamong three sympatric Mediterranean carnivores.Oecologia 121: 138-148
Kowalczyk R., Jędrzejewska B., Zalewski A. 2003. Annual and circadian activity patterns ofbadgers Meles
meles in Białowieża Primeval Forest (E Poland) compared to other Palaearcticpopulations. Journal of
Biogeography 30: 463–472
Kruuk H., Parish T. 1982. Factors af-fecting population-density, group-sizeand territory size of the
european badger, Meles meles. Journal of Zoology, London, 196: 31-3
Lloyd H. G. 1980. The red fox. B. T. Batsford Ltd, London: 1-320
Ozolinš J., Pilats V. 1995. Distribution and status of small and medium-sized carnivores in Latvia. Annales Zoologici Fennici 32: 21-29
Okarma H., Śnieżko S., Śmietana W. 2007: Home ranges of Eurasian lynx Lynx lynx in the Polish Carpathian Mountains. Wildlife Biology 13: 481-487
Posłuszny M., Pilot M., Goszczyński J. & Gralak B. 2007: Diet of sympatric pine Marten (Martes martes)
and stone marten (Martes foina) identified by genotyping of DNA from faeces.- Ann. Zool. Fennici 44: 269-284
Salvatori V., Okarma H. , Ionescu O., Dovhanych Y., Findo S., Boitani L. 2002. Hunting legislation in the
Carpathian Mountains: implications for the conservation and management of large carnivores. Wildlife
Biology 8: 3-10
Śmietana W., Klimek A. 1993. Diet of wolves in the Bieszczady Mountains, Poland. Acta Theriologica 38: 245-251
Wierzbowska I., B. Bober-Sowa, M. Eskreys, K. Śnigórska. 2005. Porównanie składu diety zimowej kuny leśnej (Martes martes) i lisa (Vulpes vulpes) na terenie Gorczańskiego i Ojcowskiego Parku Narodowego. W: Hędrzak M. (Red.). Zmiany w populacjach ssaków jako pochodna dynamiki zmian środowiska. AR, Kraków, 86-96
Zalewski A, 2001. Seasonal and sexual variation in dielactivity rhythms of pine marten Martes martes in the Bialowieza National Park (Poland). Acta Theriol. 46(3):295–304
Adres autora:
34-606 Łukowica
Łukowica private
ZAPISKI NA TEMAT DRAPIEŻNYCH SSAKÓW Z OBSZARÓW GÓRZYSTYCH POLSKI POŁUDNIOWEJ
Devise on mammalian carnivores in montane areas, south Poland
Tomasz Q. Pietrzak
Temat ssaków drapieżnych i ich rola w europejskich krajobrazach, był poruszany przez wielu badaczy europejskich (Kruuk i Parish 1982, Ozolinš i Pilats 1995, Salvatori i in. 2002). Pomimo tego w pewnych obszarach nie prowadzono naukowych tropień lub obserwacji mniejszych lub większych gatunków z tej grupy. Zapiski tutaj przedstawione są tylko niewielkim wycinkiem kilkuletnich obserwacji i tropień ssaków drapieżnych w górach południowej części Polski. Zawieram tutaj elementarne notatki będące syntezą zebranych danych o tej grupie zwierząt celem tworzenia potencjału i zachęcenia do prowadzenia obserwacji tej ciekawej grupy. Drapieżne to rząd ssaków, w którym przeważają gatunki o nocnym lub zmierzchowym trybie życia ( ang. dawn and dusk, np. Fedriani i in. 1999, Zalewski 2001). Gatunki, które badano i obserwowano prowadzą taki właśnie tryb życia. W karpackich lasach, na łąkach, polach uprawnych w latach 2010-2013 prowadzono obserwacje i tropienia tych gatunków z naciskiem na drapieżniki średniej wielkości. Dane zbierano początkowo w Beskidzie Sądeckim, Wyspowym i w Gorcach, później także w Beskidzie Makowskim, na Pogórzu Ciężkowickim, Pogórzu Rożnowskim oraz na Pogórzu Wiśnickim.
Ryc.1. Mapa otropionego obszaru na tle małopolski
Określono stałą lub przejściową obecność dużych i średnich drapieżnych. W złożonych kompleksach leśnych potwierdzono obecność największych polskich drapieżników z rodziny kotowatych i psowatych: rysia (Lynx lynx) i wilka (Canis lupus). Rysie tropiono w Beskidzie Sądeckim. Podczas wczesnozimowych obserwacji tropiono te koty. Rysie przemieszczają się wówczas samotnie po swoim areale osobniczym (Okarma i in. 2007).
Nie widziano żywego osobnika. Tropy i ślady wilka obserwowano także w Beskidzie Wyspowym. Zanotowano ofiary drapieżnika. Pozostałe gatunki stwierdzono we wszystkich przeszukiwanych regionach fizycznogeograficznych. Prowadzono oględziny starych i świeżych odchodów lisich i wilczych, zanotowano także zawartość sierści i kości ssaków kopytnych i gryzoni w odchodach innych drapieżników. Badanie zwyczajów żerowania lub dietę tych drapieżników w górskich warunkach prowadzono także w Polsce (np. Śmietana i Klimek 1993, Wierzbowska i in. 2005)
| gatunek/species | powszechność obserwacji/ quantities |
| Lynx lynx |
s
|
| Vulpes vulpes |
d
|
| Canis lupus |
w
|
| Meles meles |
u
|
| Martes martes |
u
|
| Martes foina |
d
|
| Mustela nivalis |
u
|
| Mustela erminea |
u
|
Ryc.4. Tabela dokumentowanych gatunków
Najczęściej występującym drapieżnikiem był lis rudy (Vulpes vulpes) obecny zarówno na terenach otwartych jak i w lasach, ale przede wszystkim w strefie ekotonowej. W strefie ekotonu stwierdzono największą liczbę odchodów tego drapieżnika. Podobne konkluzje można doszukać się w literaturze, podaje je np. Lloyd (1980). Kamionki (Martes foina) występowały w okolicach osiedli ludzkich w dużym zagęszczeniu. Dwa gatunki kun tropiono w siedlisku leśnym, gdzie występują sympatrycznie (Martes foina, Martes martes) oraz na terenach otwartych (Martes foina). Skład odchodów tych dwóch gatunków różni się, a więc nisze się nie nakładają (Posłuszny i in. 2007). Łasice i gronostaje także były obecne w siedliskach, ale nie prowadzono szczegółowych obserwacji nad tymi gatunkami. Zanotowano obecność borsuków (Meles meles). Te duże łasicowate to zwierzęta nocne, żerujące na dżdżownicach (Kowalczyk i in. 2003) Zanotowano, na podstawie tropów i obserwacji samych borsuków, że zwierzęta te penetrowały nocą okolice lasów i pól w poszukiwania pokarmu. Nieocenioną pomoc o żerowaniu borsuka służyli lokalni myśliwi. W zimie w czasie odwilży podążano tropami borsuków w celu wykazania głównych obszarów ich żerowisk. Przeszukiwano pagórki i skarpy w celu odszukania nor użytkowanych przez lisa lub borsuka. Wielokrotnie zaobserwowano ślady i tropy wspomnianych małych i średnich drapieżników.
Summary:
Devise are only a small slice of several years of observations and tracking of carnivorous mammals in the southern part of the Poland. The Carpathian forests, meadows, cultivated fields in the years 2010-2013 was conducted observations and tracking of these species with an emphasis on mesocarnivores. Specified fixed or temporary presence of large and medium-sized predators such as lynx Lynx lynx and wolf Canis lupus. Red fox Vulpes vulpes was presence both in human areas as well in ecotone between forests and meadows. Stone marten Martes foina was present principal within human settlements but occupied areas outside them. Pine martens M. martes as forest specialist was tracked in wood lands. All of the mentioned animals was active mainly at dawn and dusk. Badgers used setts and was activity under night. The most tracked or observed animals was martens and foxes, following them badgers. The rarest animals was lynxes.Literatura:
Fedriani J.M., Palomares F., Delibes M.. 1999. Niche relationsamong three sympatric Mediterranean carnivores.Oecologia 121: 138-148
Kowalczyk R., Jędrzejewska B., Zalewski A. 2003. Annual and circadian activity patterns ofbadgers Meles
meles in Białowieża Primeval Forest (E Poland) compared to other Palaearcticpopulations. Journal of
Biogeography 30: 463–472
Kruuk H., Parish T. 1982. Factors af-fecting population-density, group-sizeand territory size of the
european badger, Meles meles. Journal of Zoology, London, 196: 31-3
Lloyd H. G. 1980. The red fox. B. T. Batsford Ltd, London: 1-320
Ozolinš J., Pilats V. 1995. Distribution and status of small and medium-sized carnivores in Latvia. Annales Zoologici Fennici 32: 21-29
Okarma H., Śnieżko S., Śmietana W. 2007: Home ranges of Eurasian lynx Lynx lynx in the Polish Carpathian Mountains. Wildlife Biology 13: 481-487
Posłuszny M., Pilot M., Goszczyński J. & Gralak B. 2007: Diet of sympatric pine Marten (Martes martes)
and stone marten (Martes foina) identified by genotyping of DNA from faeces.- Ann. Zool. Fennici 44: 269-284
Salvatori V., Okarma H. , Ionescu O., Dovhanych Y., Findo S., Boitani L. 2002. Hunting legislation in the
Carpathian Mountains: implications for the conservation and management of large carnivores. Wildlife
Biology 8: 3-10
Śmietana W., Klimek A. 1993. Diet of wolves in the Bieszczady Mountains, Poland. Acta Theriologica 38: 245-251
Wierzbowska I., B. Bober-Sowa, M. Eskreys, K. Śnigórska. 2005. Porównanie składu diety zimowej kuny leśnej (Martes martes) i lisa (Vulpes vulpes) na terenie Gorczańskiego i Ojcowskiego Parku Narodowego. W: Hędrzak M. (Red.). Zmiany w populacjach ssaków jako pochodna dynamiki zmian środowiska. AR, Kraków, 86-96
Zalewski A, 2001. Seasonal and sexual variation in dielactivity rhythms of pine marten Martes martes in the Bialowieza National Park (Poland). Acta Theriol. 46(3):295–304
Adres autora:
34-606 Łukowica
Łukowica private
Komentarze
Prześlij komentarz